NASA, 2026’daki Artemis III görevinde astronotlar tarafından Ay yüzeyine yerleştirilecek ilk üç bilim deneyini seçti. NASA’dan yapılan açıklamaya göre bu deneyler arasında, uzay ürünlerinin egzotik Ay ortamında nasıl bir performans gösterdiğini inceleyecek olan LEAF de (“Lunar Effects on Agricultural Flora”) bulunuyor.
NASA yetkililerinin Salı günü yaptıkları, üç deneyin seçildiğini duyuran açıklamasında, “LEAF, uzay radyasyonu ve kısmi yerçekiminde bitki fotosentezini, büyümesini ve sistemik stres tepkilerini gözlemleyen ilk deney olacak” denildi:
“LEAF tarafından ölçülen çevresel parametrelerle birlikte bitki büyüme ve gelişme verileri, bilim insanlarının Ay’da ve ötesinde hem insan beslenmesi hem de yaşam desteği için Ay’da yetiştirilen bitkilerin kullanımını anlamalarına yardımcı olacak.”
NASA Yönetici Yardımcısı Pam Melroy, “Artemis, insan varlığının bilimsel keşifleri güçlendirdiği yeni ve cesur bir keşif çağına işaret ediyor. Ay’ın yüzeyine yerleştirilen bu yenilikçi araçlarla, bilim yapmanın tamamen yeni bir yolu olan insan-makine ekip çalışmasını başlatacak dönüştürücü bir yolculuğa çıkıyoruz. Konuşlandırılan bu üç araç, Ay’dan Mars’a bilim hedeflerini ele alacak bilimsel araştırmalara başlamak üzere seçildi” dedi.
LEAF denekleri Ay’daki ilk bitki örtüsü olmayacak; Çin, Ocak 2019’da robotik Chang’e-4 göreviyle Ay’ın uzak tarafına pamuk bitkileri gönderdi. Yeni seçilen diğer iki deney ise Ay Ortamı İzleme İstasyonu (Lunar Environment Monitoring Station / LEMS) ve Ay Dielektrik Analizörü’ydü (Lunar Dielectric Analyzer / LDA).
LEMS, konuşlandırıldıktan sonra iki yıla kadar ay depremlerini avlayacak otonom sismometrelerden oluşan bir pakettir. NASA yetkilileri Salı günkü açıklamalarında “Ay’ın kabuğunun ve mantosunun bölgesel yapısını karakterize edecek, bu da Ay’ın oluşum ve evrim modellerine değerli bilgiler katacak” dedi.
Bu arada LDA, Ay regolitinin – Ay’ın toz ve çakıldan oluşan üst tabakası – bir elektrik alanını yayma yeteneğini ölçecek. Ajans yetkilileri, aracın “Ay’ın yeraltı yapısı hakkında önemli bilgiler toplayacağını, Ay döndükçe güneşin değişen açısının neden olduğu dielektrik değişiklikleri izleyeceğini ve olası don oluşumu veya buz birikintilerini arayacağını” açıkladı.
Astronotları 50 yılı aşkın bir sürenin ardından Ay yüzeyine geri getirecek ilk görev olan Artemis III, Ay’ın güney kutup bölgesini, Güney Kutbu’ndan 6 derece enlem içinde keşfedecek. Görev için önerilen birkaç iniş bölgesi, Ay’ın en eski ziyaret edilen bölgelerinden bazıları arasında yer alıyor. Sürekli gölgede kalan bölgelerle birlikte bu bölgeler, daha önce incelenmemiş Ay materyalleri aracılığıyla Ay’ın tarihi hakkında bilgi edinme fırsatı sunuyor.
Artemis kampanyasıyla NASA, Ay’a ilk kadın, ilk beyaz olmayan ve ilk uluslararası ortak astronotunu indirecek ve herkesin yararına olacak şekilde bilimsel keşif ve Mars’a insan misyonlarına hazırlık için uzun vadeli keşifler yapacak.
LEAF, LEMS ve LDA’nın Artemis III’te uçacağının garantisi yok. NASA yetkilileri Salı günkü güncellemede, mevcut planın bu olduğunu, ancak “görevle ilgili nihai manifesto kararlarının daha sonraki bir tarihte belirleneceğini” açıkladı.
Hibya Haber Ajansı
